Η εποχή μας, στην προσπάθειά της να διαχειριστεί τον πόνο, έχει καταλήξει σε μια τραγική παρεξήγηση. Έχουμε μετατρέψει τις ανθρώπινες σχέσεις σε τόπο εγκλήματος. Γεμίζουμε τους γονείς μας με ενοχές για τις πληγές που (αναπόφευκτα) μας άφησαν. Γεμίζουμε οι ίδιοι ενοχές για τις πληγές που (αναπόφευκτα) αφήνουμε στα παιδιά μας. Αλληλοκατηγορούμαστε στις συντροφικές μας σχέσεις, μετρώντας ποιος πλήγωσε ποιον περισσότερο, σαν να κρατάμε λογιστικά βιβλία πόνου.
Και η λύση που προτείνεται, που διαδίδεται σαν ευαγγέλιο, είναι η αποστείρωση. «Κράτα αποστάσεις. Μην αγγίζεις, για να μην πληγωθείς. Μην έρχεσαι πολύ κοντά, για να μην “κολλήσεις” τα μικρόβια της ψυχής του άλλου». Προσπαθούμε να δημιουργήσουμε σχέσεις υγιεινής, ξεχνώντας ότι η αποστείρωση είναι το ακριβώς αντίθετο της ζωής.
Αλλά...
Και τότε έρχεται ο Σεφέρης, όχι για να δώσει μια εύκολη απάντηση, αλλά για να μας θυμίσει την αλήθεια της ανθρώπινης συνθήκης. Το ποίημά του δεν μιλά για αποστάσεις. Μιλά για το ακριβώς αντίθετο: για μια βαθιά, απόλυτη συμπόρευση.
«Διψάσαμε το μεσημέρι». Όχι «δίψασα». Ήταν μαζί στον πόθο και στην έλλειψη. «Γράψαμε τ' όνομά της». Όχι «έγραψα». Ήταν μαζί στη δημιουργία και την ελπίδα.
Η εμπειρία, παρά την αποτυχία της – «το νερό γλυφό», «σβήστηκε η γραφή» – ήταν θεμελιωδώς κοινή. Δεν απέφυγαν την επαφή. Βούτηξαν μέσα της με όλη τους την ύπαρξη.
Και φτάνουμε στην τελευταία, συγκλονιστική στροφή, που είναι το κλειδί για όλα:
«Mε τί καρδιά, με τί πνοή, τι πόθους και τί πάθος, πήραμε τη ζωή μας· λάθος! κι αλλάξαμε ζωή.»
Η σύγχρονη αντίληψη θα σταματούσε στη λέξη «λάθος!». Θα την έκανε κατηγορία, ενοχή, τραύμα. Θα έλεγε: «Βλέπεις; Δεν έπρεπε να προσπαθήσεις. Δεν έπρεπε να αφεθείς με τόσο πάθος. Έπρεπε να κρατήσεις αποστάσεις».
Όμως, το ποίημα δεν σταματά εκεί. Η λέξη «λάθος!» δεν είναι μια καταδίκη. Είναι μια διάγνωση. Είναι η στιγμή της Αυτογνωσίας. Είναι η αποδοχή ότι ο δρόμος που πήραν, παρά την καθαρότητα της πρόθεσής τους, δεν τους οδήγησε εκεί που ονειρεύονταν.
Και ακριβώς αυτή η συνειδητοποίηση του λάθους γίνεται η πύλη για την εξέλιξη: «κι αλλάξαμε ζωή». Αυτή είναι η πράξη της Αυτοποίησης. Το «λάθος» δεν ήταν το τέλος του ταξιδιού. Ήταν ο καταλύτης που τους ανάγκασε να μεταμορφωθούν, να κάνουν το επόμενο «μέτα-βήμα».
Η απάντηση, λοιπόν, στις ενοχές και τις κατηγορίες δεν είναι η αποφυγή της επαφής. Η αποφυγή είναι η άρνηση του ίδιου του ταξιδιού. Η αληθινή λύση είναι να αλλάξουμε την αντίληψή μας για το τι σημαίνει «σχέση». Δεν είναι ένα ασφαλές λιμάνι όπου τίποτα δεν πάει ποτέ λάθος. Είναι μια κοινή, δημιουργική περιπέτεια, όπου τα «λάθη», οι πληγές και το «γλυφό νερό» είναι αναπόσπαστα κομμάτια της διαδρομής.
Τα «μικρόβια» που τόσο φοβόμαστε να κολλήσουμε ο ένας από τον άλλον είναι η ίδια η μαγιά της οικειότητας, της αλλαγής και της βαθύτερης αγάπης. Η θεραπεία δεν βρίσκεται στην αποστείρωση, αλλά στην κοινή αλχημεία του να μετατρέπουμε μαζί τα «λάθη» μας σε μια καινούργια ζωή.
